In deze blog besteed ik aandacht aan de meest voorkomende vormen van agressie. We zullen kijken naar frustratie agressie, instrumentele agressie en agressie vanuit middelengebruik. Naast een algemene omschrijving, zullen we ook wat kenmerken omschrijven, zodat jij de vormen van agressie beter leert herkennen.
De zoon van Jan is vier jaar en ligt al twee dagen met een goede griep op bed. De nachten zijn kort op dit moment voor het gezin, want Jan kan er regelmatig uit om zijn zoontje van vier gerust te stellen en het bed te verschonen. Vandaag gaat Jan om boodschappen. Als hij klaar is met winkelen en bijna bij de kassa is, wordt hem de pad afgesneden door een man die zijn boodschappenkar snel gaat legen. Jan schreeuwt de man toe dat hij niet zo asociaal moet doen, dat hij eerder was dan de man. Bovendien scheldt hij hem uit. Als hij een weerwoord krijgt, loopt de spanning op en geeft hij de man een duw.
Bovenstaand voorbeeld is een voorbeeld van frustratie agressie. Er is sprake van oplopende emotionele spanning, zelfs al voor het winkelbezoek, waardoor het lontje van Jan steeds korter wordt. Op het moment dat hij voor zijn gevoel bewust afgesneden wordt bij de kassa, is de emmer vol. Er vindt een spontane uitbarsting plaats door middel van schreeuwen en schelden (Berkowitz, 1988, 1989). In dit geval is er ook een duidelijk aanwijsbare bron van zijn frustratie. In de eerste plaats de man die hem afsnijdt en hem een weerwoord geeft. Daarnaast helpt de opgebouwde spanning thuis ook een handje mee.
Kenmerken van frustratie agressie:
Het paspoort van Ans is verlopen. Dat weet ze al een tijdje, maar ze besluit vandaag om naar de gemeente te gaan. Zonder de openingstijden van burgerzaken te controleren gaat ze op weg. Eenmaal in het gemeentehuis aangekomen blijkt dat burgerzaken alleen in de ochtend open is. Dit wordt haar verteld door de baliemedewerkster. Na het uiten van haar eerste frustratie, besluit ze het op een andere manier te proberen. Ze geeft aan dat ze de baliemedewerkster wel kent en weet waar haar kinderen naar school gaan. Vervolgens voegt ze er aan toe dat als ze nu niet geholpen wordt, de baliemedewerkster mag raden wie er vanmiddag aan school staat.
In bovenstaand voorbeeld start de situatie met een frustratie. Je zou dan ook verwachten dat er sprake zou zijn van frustratie agressie. Echter, Ans gooit het over een hele andere boeg. Ze besluit de medewerkster te intimideren op het randje van de wet. Dit doet ze om ervoor te zorgen dat ze wellicht toch aan de beurt komt voor haar paspoort. Dit zijn dan ook gelijk kenmerken van instrumentele agressie (Atkins & Stoff, 1993). Met name het doelgerichte, het iets voor elkaar willen krijgen, staat centraal bij deze vorm van agressie. Het gaat om ingezet gedrag, gedrag dat gezien de omstandigheden heel onredelijk aanvoelt. In dit geval was er sprake van intimidatie, maar het had net zo goed het spelen op de persoon kunnen zijn, of bedreigen, of kleineren.
Kenmerken van instrumentele agressie:
Het lijkt Frank wel eens leuk om komend weekend op een festival te experimenteren met wat drugs. Dat heeft hij eigenlijk nog nooit gedaan, maar zijn vrienden doen het regelmatig en ergens vindt hij dat wel spannend. De keuze valt op GHB. Dit omdat je daar zo lekker ontspannen van wordt en de rem er lekker af kan. Zo gezegd, zo gedaan. Na een paar biertjes en cola tic, besluit hij zijn moed bijeen te rapen en neemt hij een paar goede slokken GHB. Als het middel begint aan te slaan, voelt hij zich inderdaad even ontspannen en euforisch. Dat gevoel maakt echter al snel plaats voor ontremming en agressiviteit. Nadat er iemand tegen hem aanloopt, knallen de stoppen eruit. Zelfs de gastheren die werken op het festival hebben een taaie kluif om hem over te dragen aan de ambulancedienst en de politie.
In het bovenstaande voorbeeld zie je een onervaren gebruiker. Iemand die geen idee heeft wat een bepaalde substantie met hem gaat doen. Ook de combinatie met alcohol werkt in dit geval nog eens versterkend op de drug GHB. Een van de negatieve effecten van GHB gebruik is agressie. In dit geval overkomt dat Frank vanuit zijn ontremming.
Als je gaat kijken naar drugsgebruik in zijn algemeen, dan zie je dat mensen een verstoring kunnen krijgen in hun waarneming (Honan et al., 2017). Omdat zij de werkelijkheid dus anders beleven dan de mensen om hen heen, kunnen hun reacties vaak ook erg onvoorspelbaar of onverwacht zijn. Tevens kan het zo zijn dat niet alle prikkels van buiten even goed meer binnen komen. Dit maakt dat mensen lastiger te bereiken kunnen zijn als je tegen hen praat.
Kenmerken van agressie vanuit middelengebruik:
Vraag meer informatie of een offerte aan via ons contactformulier.
Atkins, M. S., & Stoff, D. M. (1993). Instrumental and Hostile Aggression in Childhood Disruptive Behavior Disorders. Journal of Abnormal Child Psychology (Vol. 21).
Berkowitz, L. (1988). Frustrations, appraisals, and aversively stimulated aggression. Aggressive Behavior, 14(1), 3–11. https://doi.org/10.1002/1098-2337(1988)14:1<3::AID-AB2480140103>3.0.CO;2-F
Berkowitz, L. (1989). Frustration-Aggression Hypothesis: Examination and Reformulation. Psychological Bulletin. https://doi.org/10.1037/0033-2909.106.1.59
Honan, C. A., Skromanis, S., Johnson, E. G., Palmer, M. A., Honan, C. A., Skromanis, S., … Palmer, M. A. (2017). Alcohol Intoxication Impairs Recognition of Fear and Emotion Recognition Ability Alcohol Intoxication Impairs Recognition of Fear and Sadness in Others and Metacognitive Awareness of Emotion Recognition Ability.
Iedereen verdient een agressie vrije werkplek en wij helpen organisaties om dit op de werkvloer zo goed mogelijk voor elkaar te krijgen!
Safety First Training houdt zich bezig met training en coaching voor professionals op het gebied van veiligheid.
Website door: Scrolla!
